Alternatieve vormen van bewijslevering: het getuigenverhoor en het deskundigenbericht

Het getuigenverhoor

Een procespartij kan bewijs voor haar feitelijke stellingen aanbieden door het horen van getuigen. Indien een rechter van oordeel is dan naast schriftelijk bewijs aanvullend bewijs dient te worden geleverd, kan hij in een tussenvonnis een getuigenverhoor bevelen. Dit getuigenverhoor wordt ook wel enquête genoemd. De verklaring van een getuige kan dan bewijs opleveren voor bepaalde feiten in een zaak.

De partij die getuigen wil laten horen dient zorg te dragen voor de oproeping. Oproeping dient te worden gedaan via aangetekende brief of deurwaardersexploot met daarin een datum waarop het getuigenverhoor zal plaatsvinden. Wanneer een getuige wordt opgeroepen, is hij verplicht om te verschijnen. De verklaring die een getuige doet, legt hij af onder ede. Dit betekent dat de waarheid gesproken dient te worden, meineed is immers strafbaar in dat geval. In bepaalde gevallen kunnen getuigen een beroep doen op een verschoningsrecht, zoals bijvoorbeeld een beroepsgeheim of indien zij familielid zijn van een partij. In dat geval moet de getuige wel verschijnen, maar hoeft hij niets te verklaren. Ook de wederpartij mag verhoorde getuigen vragen stellen, dit is de zogenoemde contra-enquête. De verklaringen van de getuigen worden opgenomen in een proces-verbaal, welke onderdeel uitmaakt van het gehele procesdossier. De verklaringen worden meegenomen in het eindoordeel van de rechter.

Het deskundigenbericht

Indien de rechter kennis mist die relevant is voor de beslissing van het geschil, of in de situatie dat een partij aanvullend bewijs mag leveren, kan een deskundigenbericht nodig zijn. Op een specifiek punt zal dan een deskundige worden benoemd. Te denken valt bijvoorbeeld aan taxateurs voor de waardebepaling van onroerend goed, accountants voor de waardebepaling van aandelen of ondernemingen, maar ook artsen over medische situaties. Een deskundigenbericht wordt dan ook door de rechter gelast. In het tussenvonnis wordt de deskundige benoemd en worden de specifieke vragen aan de deskundige geformuleerd. De kosten voor de deskundige kunnen, bij wijze van voorschot, door beide partijen worden gedragen, of door een van de partijen. Na voldoening van het voorschot gaat de deskundige van start met zijn onderzoek.  Na afronding stelt de deskundige een conceptrapport op. Beide partijen worden vervolgens in de gelegenheid gesteld hierop op- en aanmerkingen te maken. Deze opmerkingen worden of verwerkt in het definitieve rapport of de deskundige dient te motiveren waarom bepaalde opmerkingen niet zijn verwerkt of aangepast. Het definitieve deskundigenbericht wordt aan de rechtbank toegezonden. Heeft u meer interesse omtrent de regels en de gang van zaken in een deskundigenbericht? Lees dan de door de rechtspraak opgestelde Leidraad deskundigen in civiele zaken, zie bijgaande link

Voorlopig getuigenverhoor en voorlopig deskundigenbericht

Tot nu toe zijn we uitgegaan van bewijslevering door middel van een getuigenverhoor of deskundigenbericht in een juridische procedure. Met andere woorden, de dagvaarding is al uitgebracht en waarschijnlijk heeft over de inhoud van de zaak al een zitting plaatsgevonden. Het is echter ook mogelijk om al in een eerder stadium opheldering te krijgen over de precieze feiten. Via een zogenoemd voorlopig getuigenverhoor of voorlopig deskundigenbericht kan een partij al voorafgaand aan het starten van een juridische procedure bepalen of hij voldoende bewijs of informatie heeft om die procedure daadwerkelijk te starten. Op die manier kunnen de proceskansen worden ingeschat. Bovendien kan hiermee voorkomen worden dat bewijsmiddelen verloren gaan. Een verzoek tot een voorlopig getuigenverhoor of deskundigenbericht wordt gedaan bij de rechter, welke dit verzoek, als het voldoet aan de wettelijke vereisten, in beginsel zal toewijzen. Afwijzing kan slechts indien de verzoeker onvoldoende belang heeft, misbruik maakt van zijn bevoegdheid of sprake is van strijd met de goede procesorde. Deze voorlopige bewijsmiddelen kunnen dus van pas komen in de situatie dat voor een geschil specialistische kennis vereist is, of wanneer een partij in de positie verkeerd nog onvoldoende bewijs voor zijn stellingen te hebben.