Voorbeeld lagere rechtspraak na het Deliveroo-arrest

De Hoge Raad heeft in dit arrest tien gezichtspunten gegeven die van belang kunnen zijn voor de beoordeling of een overeenkomst moet worden aangemerkt als een arbeidsovereenkomst (ECLI:NL:HR:2023:443):

1. de aard en duur van de werkzaamheden;
2. de wijze waarop de werkzaamheden en de werktijden worden bepaald;
3. de inbedding van het werk en degene die de werkzaamheden verricht in de organisatie en de bedrijfsvoering van degene voor wie de werkzaamheden worden verricht;
4. het al dan niet bestaan van een verplichting het werk persoonlijk uit te voeren;
5. de wijze waarop de contractuele regeling van de verhouding van partijen tot stand is gekomen;
6. de wijze waarop de beloning wordt bepaald en waarop deze wordt uitgekeerd;
7. de hoogte van deze beloningen;
8. de vraag of degene die de werkzaamheden verricht daarbij commercieel risico loopt;
9. of degene die de werkzaamheden verricht zich in het economisch verkeer als ondernemer gedraagt of kan gedragen, bijvoorbeeld bij het verwerven van een reputatie, bij acquisitie, wat betreft fiscale behandeling, en gelet op het aantal opdrachtgevers voor wie hij werkt of heeft gewerkt en de duur van waarvoor hij zich doorgaans aan een bepaalde opdrachtgever verbindt;
10. het gewicht dat toekomt aan een contractueel beding bij beantwoording van de vraag of een overeenkomst als arbeidsovereenkomst moet worden aangemerkt, hangt mede af van de mate waarin dat beding daadwerkelijk betekenis heeft voor de partij die de werkzaamheden verricht.

Sindsdien worden deze criteria door lagere rechters redelijk consequent toegepast. Een mooi voorbeeld hiervan is een vrij recente uitspraak van de rechtbank Zeeland-West-Brabant op 4 juli jl. (ECLI:NL:RBZWB:2024:4597). In deze zaak ging het om een intensivist die op basis van een overeenkomst van opdracht werkzaam was op de afdeling intensive care van een ziekenhuis. Er ontstond een geschil over de toebedeling van het aantal diensten. Uiteindelijk zegde het ziekenhuis de overeenkomst van opdracht per direct op. De intensivist stelde zich op het standpunt dat er sprake is van een arbeidsovereenkomst en dat de opzegging dus moet worden gezien als een ontslag op staande voet dat onterecht is gegeven.

Aan de hand van de gezichtspunten van de Hoge Raad beoordeelt de rechtbank punt voor punt of de overeenkomst moet worden gekwalificeerd als een arbeidsovereenkomst.

Aard en duur van de overeenkomst (1)
De intensivist verrichtte dezelfde werkzaamheden als de andere intensivisten bij het ziekenhuis die in loondienst zijn. Daarnaast waren partijen een overeenkomst voor onbepaalde tijd aangegaan. Volgens de rechtbank vormen dit aanwijzingen dat het eerder gaat om een arbeidsovereenkomst dan een overeenkomst van opdracht.

Wijze waarop de werkzaamheden en werktijden worden bepaald (2)
De intensivist moest het dienstenrooster van het ziekenhuis aanhouden en moest zich ook houden aan de convenanten, beleidsplannen, reglementen en protocollen van het ziekenhuis. Het ziekenhuis bepaalde dus de plaats en tijd van het werk en gaf de regels om het werk uit te voeren. Dat zijn volgens de rechtbank kenmerken die bij een arbeidsovereenkomst horen. Dat de intensivist als medisch specialist zelf mocht bepalen hoe hij zijn werk uitvoerde maakt dit niet anders, omdat dit volgens de rechtbank inherent is aan het werk van de intensivist.

De inbedding van werk en werker (3)
Het door de intensivist verlenen van zorg aan patiënten is uiteraard ingebed in de organisatie van het ziekenhuis. Hij was ook lid van de vakgroep IC. Dat zijn kenmerken van een arbeidsovereenkomst.

De verplichting het werk persoonlijk uit te voeren (4)
De intensivist moest het werk persoonlijk uitvoeren en had niet het recht zich te laten vervangen. Dat is een kenmerk van een arbeidsovereenkomst.

De wijze waarop de contractuele regeling van de verhouding tussen partijen tot stand is gekomen (5)
De rechtbank kan niet vaststellen hoe de overeenkomst tot stand is gekomen, aangezien partijen daarover van mening verschillen. Volgens de intensivist ging het om standaard overeenkomsten van het ziekenhuis waar niet van kan worden afgeweken, terwijl volgens het ziekenhuis de intensivist tijdens de sollicitatie zou hebben aangegeven dat hij niet in loondienst wilde werken.

De wijze waarop de beloning wordt bepaald en waarop deze wordt uitgekeerd (6)
Partijen hadden een tarief per dienst afgesproken waarvoor de intensivist een factuur stuurde naar het ziekenhuis. Het ziekenhuis betaalde geen premies en belastingen voor de intensivist. Die omstandigheden wijzen op een opdracht in plaats van een arbeidsovereenkomst.

De hoogte van de beloning (7)
Per dienst ontving de intensivist een vergoeding van € 2.750,00. Dit tarief ligt hoger dan wat intensivisten in loondiensten volgens de cao Ziekenhuizen ontvangen. Dit vormt een aanwijzing dat geen sprake is van een arbeidsovereenkomst, maar van een opdracht.

Het commercieel risico (8)
In de overeenkomst was bepaald dat de intensivist zelf verantwoordelijk is voor het afsluiten van een verzekering voor mogelijke aanspraken op hem. Dat wijst op een opdracht. Aan de andere kant werkte de intensivist op de intensive care met de voorzieningen/apparatuur die het ziekenhuis ter beschikking stelde aan hem.

Het ondernemerschap (9)
Uit het uittreksel van het handelsregister en schermafdrukken van profielpagina’s zoals LinkedIn en Oozo volgt dat de intensivist een onderneming had en zich aanbood als freelancer. Daarnaast droeg hij eigen bedrijfskleding. Dit ondernemerschap duidt op een opdracht.

Het gewicht dat toekomt aan een contractueel beding (10)
Dit laatste gezichtspunt wordt buiten beschouwing gelaten, omdat niet duidelijk is geworden hoe de overeenkomst tot stand is gekomen en geen van partijen zich beroept op de betekenis van een bepaald contractueel beding.

Afweging van omstandigheden
De rechtbank concludeert dat vijf punten op een arbeidsovereenkomst wijzen en vier punten op een opdracht. Na afweging van alle omstandigheden wordt door de rechtbank geoordeeld dat er sprake is van een arbeidsovereenkomst. Daarbij weegt zwaar dat er een gezagsverhouding bestaat tussen partijen. Doorslaggevend is dat het werk van de intensivist en de intensivist zelf zijn ingebed in de organisatie en bedrijfsvoering van het ziekenhuis, dat hij hetzelfde werk verricht als de andere intensivisten in loondienst en dat dit persoonlijk, op locatie en volgens het dienstenrooster werd gedaan. Ook weegt hierin volgens de rechtbank zwaar dat partijen een structurele relatie voor onbepaalde tijd waren aangegaan.

De opzegging van de overeenkomst was daardoor aan te merken als een ontslag op staande voet dat juridisch geen stand houdt. Het ziekenhuis wordt onder meer veroordeeld om vanaf februari 2024 een bedrag van ruim € 20.000,00 bruto per maand te betalen en om de intensivist maandelijks een vast aantal diensten te laten verrichten.