Vereffenaar en executeur: wat is het verschil?

Wanneer iemand overlijdt, moet de nalatenschap worden afgewikkeld. Daarbij kan een executeur (voorheen testamentair executeur)of een vereffenaar betrokken zijn. Als advocaat erfrecht leg ik uit wat deze functies inhouden en wanneer u ermee te maken kunt krijgen.

De executeur: benoemd in het testament

Een executeur wordt benoemd in het testament. De persoon die in het testament als executeur wordt benoemd dient na het overlijden van de testateur nog wel de keuze te maken om deze rol wel of niet te aanvaarden. Op grond van de wet heeft de executeur als belangrijkste taak om de nalatenschap te beheren en schulden te voldoen.

Er bestaan verschillen soorten executeurs, waarbij de taken van de executeur afhankelijk zijn van de bevoegdheden die op basis van het testament aan deze executeur zijn toebedeeld:

• Begrafenisexecuteur: regelt alleen de uitvaart.
• Beheersexecuteur: beheert de nalatenschap (waaronder het opstellen van een boedelbeschrijving) en voldoet schulden.
• Afwikkelingsbewindvoerder: mag de nalatenschap volledig afwikkelen, inclusief verdeling.

De executeur handelt zelfstandig, maar legt wel rekening en verantwoording af aan de erfgenamen.

De vereffenaar: bij beneficiaire aanvaarding

Wanneer één of meer erfgenamen een nalatenschap beneficiair aanvaarden, dan zijn de erfgenamen in beginsel gezamenlijk vereffenaar. Het voordeel van de beneficiaire aanvaarding is dat de erfgenamen in beginsel niet in privé aansprakelijk zijn voor betaling van de schulden van de nalatenschap. De hoofdregel is dan wel dat zij de nalatenschap volgens de wettelijke vereffeningsprocedure moeten afwikkelen ter bescherming van de belangen van de schuldeisers van de nalatenschap. Dit betekent dat één of meer erfgenamen gezamenlijk automatisch als vereffenaar optreden, ook wel de ‘lichte vereffening’ genoemd.

De taken van deze vereffenaars zijn onder meer:

• beheren van de nalatenschap;
• boedelbeschrijving opstellen en ter inzage leggen;
• negatieve nalatenschap: melden bij de kantonrechter;
• vereffenen van de nalatenschap: te gelde maken van goederen om schulden te voldoen;
• schulden betalen, rekening houdend met de rangorde van schuldeisers
• positieve nalatenschap en alle schulden betaald: einde vereffening;
• een eventueel overschot verdelen de erfgenamen onder elkaar.

In dit scenario is dus geen benoeming door de rechtbank nodig, de erfgenamen zelf voeren de vereffening uit. Wel moeten zij zich strikt aan de wettelijke regels houden. De rechtbank geeft in haar Richtlijnen Vereffening nalatenschappen nadere handvatten voor de vereffening van de nalatenschap.

De professionele vereffenaar benoemd door de rechtbank

De rechtbank kan een professionele vereffenaar benoemen, bijvoorbeeld wanneer:

• sprake is van een onbeheerde nalatenschap;
• conflicten bestaan tussen erfgenamen;
• schuldeisers dit verzoeken;
• sprake is van een complexe nalatenschap.

Een door de rechter benoemde vereffenaar is een onafhankelijke professional, zoals een advocaat erfrecht of notaris. Deze vorm van vereffening wordt ook wel de ‘zware vereffening’ genoemd.

Een professionele vereffenaar moet net als in de lichte vereffening de nalatenschap beheren, een boedelbeschrijving opstellen en goederen te gelde maken om schulden te kunnen voldoen, maar heeft daarnaast ook extra taken zoals: het oproepen van bekende en onbekende schuldeisers, het opstellen en ter inzage leggen van een lijst met voorlopig erkende en betwiste schuldeisers, het opstellen van een uitdelingslijst, het afleggen van rekening en verantwoording, het na het verbindend worden van de uitdelingslijst betalen van de schuldeisers en het ter beschikking stellen van een eventueel overschot aan de erfgenamen zodat zij dat zelf onderling kunnen verdelen.

Wanneer een advocaat erfrecht inschakelen?

Het verschil tussen executeur en vereffenaar heeft grote invloed op de afwikkeling van een nalatenschap. Een advocaat erfrecht kan:

• executeurs en vereffenaars begeleiden bij de uitvoering van hun taken;
• optreden als professioneel vereffenaar;
• conflicten oplossen en juridische procedures voeren.

Heeft u vragen over uw positie als executeur, vereffenaar, erfgenaam of schuldeiser? Of heeft u een professionele vereffenaar nodig om de nalatenschap afgewikkeld te krijgen? Neem dan contact op met onze ervaren advocaten in het erfrecht en professionele vereffenaar voor deskundig advies en begeleiding. Meer lezen? Lees ons vorige artikel in onze vereffeningsreeks over wanneer de vereffening verplicht is.