Geen onbeperkt recht op vrije advocaatkeuze in buitengerechtelijke fase

Ruime uitleg volgens de Geschillencommissie

Eerder dit jaar plaatsten wij een artikel over de uitspraak van de Geschillencommissie van het Klachteninstituut Financiële Dienstverlening (Kifid). Een atlete, de verzekerde, vorderde een vergoeding van DAS Rechtsbijstand voor de door haar gemaakte advocaatkosten. Naar aanleiding van een gepubliceerd artikel ontstond er reputatieschade en derving van inkomsten voor de atlete. Ze schakelde een sportrechtspecialist in, maar de rechtsbijstandsverzekeraar DAS ging vervolgens niet over tot vergoeding van deze kosten. DAS stelde zich namelijk op het standpunt dat de verzekerde alleen in het geval van een administratieve of gerechtelijke procedure zelf een advocaat mag kiezen op kosten van de verzekeraar. De atlete was het daar niet mee eens en diende een klacht in bij Kifid.

De Geschillencommissie oordeelde dat het begrip ‘gerechtelijke procedure’ in lijn met een uitspraak van het Europees Hof van Justitie van 14 mei 2020 ruim moet worden uitgelegd. Hierin stonden volgens de geschillencommissie voldoende aanwijzingen dat onder een ‘gerechtelijke procedure’ ook een buitengerechtelijke procedure kan worden verstaan; dit begrip moet even ruim worden uitgelegd als het begrip administratieve procedure. “Het begrip ‘gerechtelijke procedure’ kan niet worden beperkt door een onderscheid te maken tussen een voorbereidende fase en de besluitfase,” concludeerde de commissie in maart dit jaar.

Hoger beroep

In hoger beroep komt de Commissie van Beroep terug op het oordeel van de Geschillencommissie en bepaalt dat er geen onbeperkt recht is op vrije advocaatkeuze. Hierbij houdt de Commissie van Beroep vast aan de lijn van bestaande Europese regelgeving en jurisprudentie: het recht op de vrije advocaatkeuze is beperkt tot gerechtelijke en administratieve procedures. De Commissie van Beroep concludeert dat de uitleg van de Geschillencommissie in haar eerdere uitspraak niet strookt met de ruimte die de Europese richtlijn biedt aan verzekeraars om het recht op vrije advocaatkeuze te beperken. Volgens het Nederlandse recht mag een verzekeraar de vrije advocaatkeuze beperken tot de rechtsbijstand in een gerechtelijke of administratieve procedure. In deze klachtzaak stond die beperking in de voorwaarden van de verzekering vermeld.

Gerechtelijke procedure?

Als het gaat om de uitleg van het begrip ‘gerechtelijke procedure’ oordeelt de Commissie van Beroep dat er steeds aan de hand van de specifieke omstandigheden van het geval gekeken moet worden of er sprake is van een procedure of een fase in een procedure die in het licht van de context en de strekking van de Europese richtlijn (Solvency II) kan worden aangemerkt als een gerechtelijke of administratieve procedure.

Niet is gebleken dat de werkzaamheden van de sportrechtspecialist samenhangen met een procedure of een fase in een procedure. De Commissie van Beroep heeft daarom in deze specifieke situatie geoordeeld dat er geen sprake is van rechtsbijstand in een gerechtelijke of administratieve procedure. De rechtsbijstandverzekering biedt in dit geval dus geen dekking voor de vergoeding van advocaatkosten en DAS heeft de claim terecht afgewezen.

Voor de verzekerde atlete heeft deze uitspraak echter geen financiële gevolgen gehad. DAS heeft bij de start van de beroepsprocedure toegezegd de uitspraak van de Geschillencommissie zonder meer na te komen, ongeacht de uitkomst van de beroepsprocedure.

Deze uitspraak van het College van Beroep is bindend en komt in de plaats van de eerdere uitspraak van de Geschillencommissie van 31 maart 2021.