Kort gezegd dienen volgens de Afdeling voor het antwoord op de vraag of een bestuursorgaan een toezegging dient te na te komen de volgende stappen doorlopen te worden.
- Is er sprake van een toezegging?
- Zo ja, kan deze worden toegerekend aan het bevoegde bestuursorgaan?
- Zo ja, zijn er zwaarder wegende belangen die zich verzetten tegen honorering van het met de toezegging gewekte vertrouwen? Zo ja, dan moet beoordeeld worden of de benadeelde aanspraak heeft op enige vorm van compensatie.
In het afgelopen jaar heeft de Afdeling meerdere uitspraken over het vertrouwensbeginsel gedaan waarbij zij haar nieuwe jurisprudentie heeft toegepast. In dit kader wordt gewezen op uitspraken van 12 februari 2020 en 22 april 2020 waarin de Afdeling oordeelde dat door de betrokkene een geslaagd beroep op het vertrouwensbeginsel kon worden gedaan. Het bijzondere aan deze uitspraken is dat nakoming van de toezeggingen een bestuursorgaan in beide uitspraken zou verplichten tot handelen in strijd met de wet. Dit doet de vraag rijzen in hoeverre voor het bestuursorgaan de verplichting bestaat om de gedane toezeggingen ook daadwerkelijk na te komen.
In een uitspraak van 10 juni 2020 gaat de Afdeling uitgebreid in op de derde stap. In die zaak stond niet ter discussie dat het bestuursorgaan het gerechtvaardigd vertrouwen had gewekt dat de gevraagde omgevingsvergunning voor een cafetaria zou worden verleend. Het bestuursorgaan zag daarin evenwel geen reden de vergunning ook daadwerkelijk te verlenen, nu in dat geval van de gemeentelijke beleidsregel afgeweken zou moeten worden. Het college motiveert in dit verband dat het algemeen belang bij handhaven van het bestemmingsplan en het voorkomen van ongewenste precedentwerking zich verzetten tegen het verlenen van een omgevingsvergunning. Aangezien de betrokkene naar aanleiding van de toezeggingen van het bestuursorgaan investeringen had gedaan, heeft het college besloten om aan deze betrokkene een schadevergoeding toe te kennen.
De Afdeling overweegt:
“Dat sprake is van gerechtvaardigde verwachtingen betekent niet dat daaraan altijd moet worden voldaan. Zwaarder wegende belangen, zoals het algemeen belang of de belangen van derden, kunnen daaraan in de weg staan. Bij deze belangenafweging kan ook een rol spelen of de betrokkene op basis van de gewekte verwachtingen handelingen heeft verricht of nagelaten als gevolg waarvan hij schade heeft geleden of nadeel heeft ondervonden. Indien er zwaarder wegende belangen in de weg staan aan honorering van het gewekte vertrouwen kan voor het bestuursorgaan de verplichting ontstaan om de geleden schade te vergoeden als onderdeel van de besluitvorming.”
Volgens de Afdeling mocht het bestuursorgaan in dit geval volstaan met het toekennen van een schadevergoeding en was het bestuursorgaan niet verplicht de toezeggingen na te komen door de gevraagde vergunning te verlenen. De Afdeling betrekt in haar overweging dat volgens haar de betrokkene geen redenen heeft aangevoerd waarom het college niet mocht volstaan met het toekennen van een schadevergoeding.
Uit deze uitspraak volgt kortom dat het bestuursorgaan ondanks de toezeggingen die zijn gedaan niet verplicht is een vergunning te verlenen. Een weigering om de vergunning te verlenen kan standhouden, onder de voorwaarde dat het bestuursorgaan zijn besluit goed motiveert, bijvoorbeeld aan de hand van het gemeentelijk beleid, en mits degene aan wie de toezeggingen zijn gedaan wordt gecompenseerd in geleden schade.
Vraag is wel hoe de jurisprudentie zich op dit onderdeel gaat ontwikkelen. Het zou namelijk niet de bedoeling moeten zijn dat de Afdeling vorig jaar voor burgers de deur op een kier heeft gezet en bestuursorganen eerder heeft willen laten binden aan uitlatingen van bestuurders en ambtenaren, maar deze deur vervolgens volledig dichtgooit bij de feitelijke nakoming van de toezeggingen door te overwegen dat bestuursorganen, mits voldoende gemotiveerd, kunnen volstaan met uitsluitend de toekenning van een schadevergoeding.
I
