De legitieme portie is een belangrijk onderwerp binnen het erfrecht en is in de wet opgenomen ter bescherming van de (onterfde) kinderen van de erflater. In dit artikel komen de belangrijkste aspecten aan bod.
Toepasselijkheid legitieme portie
Een ouder kan ervoor kiezen om een kind in diens testament (geheel of gedeeltelijk) te onterven. Hiermee kan niet worden bewerkstelligd dat het onterfde kind bij overlijden van de ouder in het geheel geen aanspraken meer heeft. In dat geval kan het onterfde kind op grond van de wet aanspraak maken op de legitieme portie, welke wettelijke regeling met een testament niet opzij kan worden gezet. Een ouder kan een kind dus nooit helemaal onterven. Hiervoor is wel vereist dat het onterfde kind de nalatenschap niet heeft verworpen, dan wel dat het onterfde kind bij de verklaring tot verwerping van de nalatenschap een beroep op de legitieme portie heeft gedaan. Indien het onterfde kind is overleden voordat de nalatenschap waarin het kind is onterfd openvalt, dan kunnen de kinderen van het vooroverleden kind bij plaatsvervulling aanspraak maken op deze legitieme portie.
De omvang van de legitieme portie
De omvang van de legitieme portie is kort gezegd de helft van het kindsdeel. De legitieme portie wordt berekend over de waarde van de nalatenschap, waar de in aanmerking te nemen giften bij worden opgeteld en waar de schulden van de nalatenschap op in mindering worden gebracht. Dat giften een rol spelen bij de berekening van de legitieme portie, is omdat anders alsnog een feitelijke onterving kan worden bewerkstelligd door voor overlijden het gehele vermogen aan bijvoorbeeld de andere kinderen te schenken. De uitkomst van deze berekening wordt de legitimaire massa genoemd. Om vervolgens tot de legitieme portie te komen dient de legitimaire massa te worden gedeeld door het aantal personen (kinderen en echtgenoot) die de erflater achter laat. Het bedrag dat uit deze berekening komt dient te worden vermenigvuldigd met ½, aangezien de legitieme portie de helft van het kindsdeel bedraagt. Vervolgens strekt hierop in mindering bepaalde giften die de ouder aan het onterfde kind heeft gedaan. Omdat voor deze berekening vaak informatie en bescheiden nodig zijn die niet altijd vrijwillig aan het onterfde kind worden verstrekt en omdat over de hoogte van de legitieme portie vaak discussie ontstaat, is het verstandig om hier zo nodig advies over in te winnen bij een erfrecht advocaat.
Een beroep doen op de legitieme portie
Om aanspraak te kunnen maken op de legitieme portie moet de erfgenaam hier wel daadwerkelijk en tijdig een beroep op doen, te weten binnen vijf jaar na overlijden van de erflater. Het is verstandig om dit schriftelijk te doen, zodat aangetoond kan worden dat hier een beroep op is gedaan en dit tijdig heeft plaatsgevonden. De termijn van vijf jaar is een vervaltermijn, dus te laat is te laat.
Opeisbaarheid van en rente over vordering legitieme portie
Een vordering uit hoofde van de legitieme portie wordt in beginsel opeisbaar zes maanden na het overlijden van de ouder. In het testament kan hiervan worden afgeweken. Vanaf het moment dat de legitieme portie opeisbaar is en hier aanspraak op is gemaakt kan ook aanspraak worden gemaakt op rente over de waarde hiervan.
Vragen of advies nodig?
Als u meer wilt weten over de legitieme portie en uw rechten als legitimaris, met name in een situatie waarin u bijvoorbeeld niet de informatie en bescheiden krijgt om uw legitieme portie te berekenen of indien u een discussie heeft over de omvang van uw legitieme portie, neem dan contact op met onze erfrecht advocaat Philip Vroegrijk via het e-mailadres vroegrijk@rassers.nl of telefonisch op: 076-5136120.
